Tóm tắt Nội Dung:
Nguyên nhân gây đau lưng sau sinh
Chứng đau lưng sau sinh đã trở thành nỗi “ám ảnh” của không ít chị em phụ nữ.Khoảng 50% phụ nữ bị đau lưng trong tháng đầu sau sinh, trong đó 20 % các bà mẹ sau sinh có tình trạng đau lưng dai dẳng sau 3 năm. Đau lưng sau sinh là sự kéo dài của những tổn thương xương khớp trong quá trình mang thai. Mặc dù, triệu chứng này không nguy hiểm nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hằng ngày của thai phụ cũng như việc chăm sóc em bé. Vậy nguyên nhân do đâu? Làm gì để thoát khỏi tình trạng này? Hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây.
Ở những phụ nữ mang thai, nguyên nhân gây đau lưng sau sinh rất đa dạng. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định các nguyên nhân liên quan đến thay đổi lớn về thể chất và sinh lý trong thai kỳ. Đó là đau lưng do mất cân bằng hệ thống cơ; xương; dây chằng, thay đổi yếu tố nội tiết, mạch máu, dinh dưỡng đặc biệt là tình trạng loãng xương vi thể, sự lỏng lẻo của collagen trong khối cơ cột sống, cơ bụng trong suốt quá trình mang thai và quá trình cho con bú.
1. Tăng cân:
Khi mang thai khỏe mạnh, phụ nữ Việt Nam thường tăng từ 10 – 20 kg. Cột sống của người mẹ, ngoài việc chịu áp lực trọng tải của chính mình còn phải hỗ trợ trọng lượng khối tử cung – em bé khi mang thai. Vùng thắt lưng là nơi tải trọng trọng lực chính, khi đó khối cơ thành bụng bị dãn nên cột sống bị mất sự hỗ trợ từ khối cơ bụng dẫn đến căng cơ nhiều hơn ở phía lưng phần thấp. Khối lượng công việc của người mẹ bị tăng dần lên khi nâng em bé lặp đi lặp lại ở tư thế uốn cong và xoắn nghiêng trong lúc di chuyển. Ngoài ra, trọng lượng của em bé và tử cung đang phát triển cũng gây áp lực lên các mạch máu và dây thần kinh ở khung xương chậu, lưng và vùng xương cùng cụt. Điều này làm tiền đề cho hiện tượng đau lưng về sau.
Hiện tượng tăng cân nhanh chóng cũng ảnh hưởng đến cột sống của người mẹ.
2.Thiếu canxi
Trong thời kỳ mang thai, người mẹ cần bổ sung đầy đủ canxi, phốt pho và các chất dinh dưỡng khác như: acid folic, vitamin A, D, B1…. Tuy nhiên, nếu chế độ ăn uống của chị em lúc này không thể đáp ứng nhu cầu canxi, cơ thể phải lấy từ mẹ để bù đắp cho thai nhi và gây ra loãng xương.
Sau khi sinh, sức khỏe của sản phụ vẫn ở trạng thái tương đối yếu, chưa kịp phục hồi. Mặt khác, mẹ phải cho con bú thường xuyên, lượng canxi bị thất thoát một lần nữa, tạo cơ hội những cơn đau lưng khởi phát
3.Giãn dây chằng sinh lý
Trong quá trình mang thai, cơ thể thai phụ sản sinh ra nhiều loại hormone giúp các dây chằng của khung chậu giãn nở để chuẩn bị cho bé ra đời. Điều này làm nới lỏng các khớp và dây chằng nối với xương chậu, cột sống khiến vùng lưng kém ổn định, gây đau nhức. Sau khi sinh, các dây chằng xương chậu còn lỏng lẻo, do đó, đau lưng là điều không thể tránh khỏi.
4.Tư thế cho con bú
Tư thế cho con bú đúng
Nhiều bà mẹ có tâm lý để bé bú thoải mái đã vô tình khiến cơ thể phải gồng, gập người hết cỡ làm căng cơ cổ và lưng, gây ra tình trạng đau lưng, đau mỏi vai gáy. Nguyên nhân gây đau lưng sau sinh khá phổ biến trong 1-2 tháng đầu sau khi sinh con.
Không chỉ vậy, thói quen thường xuyên cúi người về phía trước, mắt chăm chú nhìn con bú cũng là yếu tố dẫn đến chứng đau lưng sau sinh.
5. Đau lưng sau sinh mổ lấy thai
Sau khi sinh mổ, nhiều phụ nữ bị đau lưng, thậm chí đau hơn so với sinh thường. Nguyên nhân là do gây tê tủy sống, một thao tác giúp thai phụ sinh mổ không bị đau đớn. Ban đầu, triệu chứng đau lưng không rõ, nhưng sau đó sẽ xuất hiện dữ dội kèm tác dụng phụ của thuốc.
6. Làm việc quá sức hoặc nằm im không vận động
Sau khi sinh, có 2 nhóm phụ nữ dễ bị đau lưng hơn cả: một là, nằm yên bất động cả ngày; hai là, làm việc quá sức. Đối với trường hợp chỉ nằm bất động trên giường thì khí huyết tích tụ ở vùng chậu và không được lưu thông, từ đó dẫn tới đau lưng. Ngược lại, trong một số trường hợp khi sức khỏe chưa hồi phục, chị em đã làm việc, đi lại nhiều, khiến các dây chằng giãn ra và làm lưng bị đau ê ẩm.
7. Nhiễm lạnh
Phụ nữ sau sinh thường bị tổn thương khí huyết, nếu không chú ý để giữ ấm cơ thể, dễ bị gió lạnh tấn công, xâm lấn sức khỏe, gây ra hiện tượng cơ thể thừa độ ẩm, đau đớn vùng lưng, xương khớp trên toàn cơ thể. Ngoài ra, một số sản phụ nằm đệm quá cứng, hay thường xuyên đi giày cao gót, stress… cũng dễ bị đau lưng sau sinh.
8. Căng thẳng
Cảm xúc trong lúc mang thai như lo lắng, hồi hộp có thể gây căng cơ, đặc biệt cơ ở lưng. Việc gắng sức của cột sống được tăng dần lên theo thời gian đối với hầu hết phụ nữ, những tác động này lên cột sống hiếm khi gây nên một cơn đau cấp tính, có chăng chỉ là cảm giác mỏi, nặng, dãn vùng lưng tăng dần theo thời gian.
9. Loãng xương
Hiện tượng loãng xương vi thể (tức là sự mất canxi trong các bè xương, không thể nhìn thấy trên phim X-quang thông thường) gây xẹp vi thể các đốt sống trong quá trình mang thai và cho con bú gây nên đau. Đặc biệt, một số bà mẹ mang thai lớn tuổi thì quá trình thoái hoá đĩa đệm cột sống đã bắt đầu xuất hiện cùng với các biến đổi hệ dây chằng giúp vững cột sống bị ảnh hưởng nên mang thai làm nguy cơ đau lưng xuất hiện sớm hơn, đặc biệt giai đoạn cuối thai kỳ, ngay sau sinh và trong thời kỳ chăm sóc em bé.
Các động tác làm tăng gánh nặng một cách đột ngột lên cột sống như mang vật nặng, thay đổi tư thế đột ngột có thể gây tổn thương các khớp xung quanh cột sống, các dây chằng gây nên cơn đau cấp tính, đôi khi cần nhập viện cấp cứu.
10. Hormone thay đổi
Khi mang thai, cơ thể phụ nữ mang thai tạo ra một loại hormone gọi là relaxin cho phép dây chằng ở vùng xương chậu được thư giãn và các khớp trở nên lỏng lẻo hơn để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Hormone này có thể giúp các dây chằng hỗ trợ cột sống nới lỏng, dẫn đến mất ổn định trục cột sống. Hiện tượng này gây tăng nguy cơ viêm khớp và dây chằng. Tuy nhiên, loại hormon này vẫn ở mức cao sau khi sinh bé 3 – 4 tháng, sau khi về mức bình thường hiện tượng đau lưng sau sinh của bà mẹ mới giảm.
Biện pháp giải quyết hiện tượng đau lưng sau sinh hiệu quả:
Sau khi sinh, sản phụ rất mẫn cảm với những thành phần của thuốc, và cũng được bác sĩ yêu cầu không dùng thuốc tự ý mà không theo chỉ định bác sĩ. Chính vì thế mà việc dùng thuốc lúc này là không nên và cần hạn chế tối đa.
Có rất nhiều biện pháp được áp dụng nhằm giảm đau lưng sau sinh. Các mẹ nên cân nhắc tuỳ thuộc vào tình trạng thể lực sức khoẻ của bản thân mới nên áp dụng. Nếu có thắc mắc hay bất thường gì xảy ra nên tham khảo tư vấn bác sĩ để có đảm bảo an toàn sức khỏe bản thân cũng như việc chăm trẻ sơ sinh.
1.Nghỉ ngơi đầy đủ
Trước tiên, các mẹ nên đảm bảo đầy đủ thời gian ngủ nghỉ cho bản thân để không gây ảnh hưởng đến vết mổ sau sinh. Tuy nhiên, nếu bạn nghỉ ngơi sai tư thế thì tình trạng đau lưng vẫn sẽ diễn ra, thậm chí kéo dài và có diễn biến nặng hơn nữa.
Tốt nhất, bạn nên lựa chọn cho mình tư thế nghỉ ngơi thoải mái nhất và tránh làm những công việc nặng.
2. Cho con bú đúng tư thế
Tư thế cho con bú sai sẽ gây ảnh hưởng đến phần xương sống vùng cổ và lưng gây nhức mỏi vai gáy, đau lưng. Nhiều mẹ thường có tâm lý để con bú thoải mái, vô tình các tư thế khi cho con bú sai khiến bạn bị đau nhức vùng lưng. Chú ý khi cho con bú, bạn nên chọn một tư thế thoải mái, tránh gập người, cúi người quá lâu. Thường xuyên thay đổi tư thế cho con bú, kết hợp vận động cơ thể như: xoay, lắc cổ, vặn nhẹ phần thắt lưng… giúp bạn giảm đau nhức, mệt mỏi.
Những tư thế cho con bú thoải mái, mẹ nên áp dụng:
- Tư thế ngồi ngả lưng về phía sau nghiêng góc 45 độ, có thể dựa lên gối. Lúc này, bé nằm trên bụng và tì vào ngực mẹ để ti.
- Tư thế nằm nghiêng và đặt bé song song với mình, tay mẹ đỡ đầu, hướng dẫn bé quay mặt vào bầu vú.
- Tư thế ngồi tựa vào ghế, lưng thẳng, một chân để gác lên một chiếc ghế khác với chiều cao vừa đủ, để một chiếc gối mỏng phía sau lưng. Bé sẽ bú thoải mái mà mẹ sẽ không bị quá nhiều áp lực lên lưng cột sống.
3. Chế độ dinh dưỡng
Phụ nữ sau sinh nên có một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng để kịp thời bù đắp lại các khoáng chất mất đi trong quá trình sinh, đặc biệt là canxi.
- Bổ sung thực phẩm giàu kẽm như: nấm, thịt bò, ngũ cốc dinh dưỡng… giúp quá trình hấp thụ canxi diễn ra tốt hơn.
- Tăng cường ăn những thực phẩm giàu chất sắt như: lòng đỏ trứng gà, tim cật heo, thịt bồ câu, các loại đậu…
- Ăn nhiều loại trái cây để bổ sung vitamin C, khoáng chất như: nho, cam, táo, chuối, lê, bơ…
- Nên ăn thịt nạc (heo, gà, bò), tránh ăn thịt mỡ.
- Nên uống 2-2,5 lít nước/ngày, bao gồm sữa, nước trái cây, nước đun sôi để nguội.
4. Vật lý trị liệu
- Massage
Sau khi sinh, bạn nên nhờ tới sự hỗ trợ của phương pháp massage, xoa bóp để kích thích tuần hoàn máu, đánh tan các cơn đau nhức hiệu quả. Không chỉ vậy, nó còn có tác dụng đẩy lùi stress, giúp tinh thần thoải mái hơn. Bạn có thể nhờ người thân hỗ trợ thêm hoặc tìm đến những trung tâm chăm sóc mẹ sau sinh tại nhà để thực hiện vật lý trị liệu đối với những trường hợp đau hơn bình thường. Một vài động tác vật lý trị liệu massage vùng thắt lưng, đấm bóp vùng vai gáy là cách đơn giản mà hiệu quả giúp bạn thư giãn tinh thần, đánh tan các cơn đau nhức mỏi, giúp cơ thể khỏe và thoải mái hơn. Với việc áp dụng điều trị bằng vật lý trị liệu như sử dụng châm cứu, xoa bóp hay bấm huyệt thì cần được áp dụng đều đặn và tác động một cách hợp lý. Bên cạnh đó cần kết hợp với những bài tập hỗ trợ điều trị như tập thể dục hay yoga để thúc đẩy hiệu quả và hạn chế tái phát những biểu hiện đau sau khi điều trị.
5. Sử dụng phương thuốc nam
Một số phương thuốc nam bằng các loại lá dân gian sẽ giúp bạn giảm đau lưng sau sinh
- Lá ngải cứu:
Theo Y học cổ truyền, lá cây ngải cứu chứa nhiều chất kháng khuẩn và tinh dầu giúp giảm đau hiệu quả. Lá ngải cứu rửa sạch, để ráo nước, trộn cùng với muối rồi rang nóng. Cho hỗn hợp này vào chiếc khăn mỏng, chườm lên vùng lưng bị đau, đến khi nguội cho rang lại và làm tương tự.
- Lá lốt:
Lấy rễ cây lá lốt, rửa sạch, ngâm với rượu trắng trong 1 tháng. Sau đó, dùng khăn dung dịch rượu xoa lên vùng lưng bị đau, đồng thời, thực hiện các động tác mát xa nhẹ nhàng làm giảm cơn đau nhanh chóng.
Sử dụng lá lốt để giảm đau lưng
6. Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng
Sau khi sức khỏe hồi phục, bạn có thể dụng một vài động tác thể dục đơn giản hằng ngày để cải thiện chứng đau lưng sau sinh:
Bài tập 1: Bạn giữ thăng bằng với những đầu ngón chân, chống 2 tay vào tường, chân và lưng ở tư thế thẳng. Sau đó, gập khuỷu tay rồi duỗi ra như tập chống đẩy. Thực hiện liên tục trong 1 phút.
Bài tập 2: Bạn nằm ngửa trên sàn nhà, gập đầu gối. Sau đó, thóp bụng, nhấc dần vùng xương chậu lên, giữ tư thế này trong vài giây rồi hạ xuống.
Bài tập sau sinh
Ngoài ra, bạn có thể đi bộ nhẹ nhàng để cải thiện tình trạng đau lưng.
Các bài tập kể trên chỉ phù hợp với trường hợp bị đau lưng nhẹ. Nếu cơn đau dai dẳng, lan xuống mông, đùi, bắp chân, mức độ đau ngày càng tăng thì bạn cần tới gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
Như vậy, bạn vừa tìm hiểu xong nguyên nhân gây đau lưng sau sinh và cách điều trị đau lưng sau sinh. Để phòng ngừa và cải thiện chứng đau lưng sau sinh, chị em nên có chế độ ăn uống khoa học kết hợp với mát xa và luyện tập thể dục nhẹ nhàng để không bị những cơn đau hành hạ.
Xem thêm: